Η λέξη «πανικός» χρησιμοποιήθηκε σε πολλές γλώσσες του κόσμου (panic, panik, panika, panico, panique) για να εκφράσει την απόλυτη αίσθηση απώλειας της ψυχραιμίας ενός ή πολλών ατόμων μαζί. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τον τραγοπόδαρο δευτερεύοντα θεό των αρχαίων Ελλήνων, Πάνα, ο οποίος πήρε το όνομά του από την πανίδα, την οποία και προστάτευε. Λέγεται ότι η μητέρα του τρόμαξε τόσο πολύ όταν τον πρωτοαντίκρισε στη γέννα που τον εγκατέλειψε. Έκτοτε, το συναίσθημα του απόλυτου τρόμου ονομάζεται πανικός.
Πώς εκδηλώνονται οι κρίσεις πανικού;
Η κρίση πανικού είναι μια αγχώδης διαταραχή. Το άτομο που βιώνει μια κρίση πανικού νιώθει έντονο άγχος, φόβο, τρόμο, χωρίς στην ουσία να υπάρχει αντικειμενικός κίνδυνος.
Τα κύρια συμπτώματα που συνοδεύουν μια τέτοια κρίση είναι:
- Επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού
- Εφίδρωση
- Τρέμουλο
- Αίσθημα πνιγμού
- Πόνος στο στέρνο
- Ναυτία
- Κοιλιακή αναταραχή
- Ρίγος ή έξαψη
- Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
- Φόβος απώλειας ελέγχου
- Φόβος θανάτου
Στο κάθε άτομο τα συμπτώματα εκδηλώνονται με διαφορετικό συνδυασμό, όμως οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι για να μιλάμε για κρίση πανικού θα πρέπει να συνυπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα από αυτά. Οι κρίσεις πανικού διαρκούν από μερικά λεπτά μέχρι και κάποιες ώρες, ενώ αν η συχνότητά τους αυξηθεί και ξεκινούν και χωρίς κάποιο άμεσο ερέθισμα, τότε μιλάμε για διαταραχή πανικού, μια ακόμα πιο δύσκολη κατάσταση.
Εκτός από τα ίδια τα συμπτώματα που είναι άκρως ενοχλητικά, το άτομο που βιώνει κρίσεις πανικού έχει να αντιμετωπίσει και την ανησυχία για την αντίδραση των άλλων που θα τον δουν σε μια τέτοια κατάσταση. Πολλές φορές μάλιστα, ο ίδιος ο φόβος μήπως βιώσουν κρίση πανικού είναι αυτός που δημιουργεί μια νέα κρίση και έτσι ανοίγει ένας φαύλος κύκλος που δύσκολα κλείνει.
Ποια είναι τα αίτια των κρίσεων πανικού;
Τα βαθύτερα αίτια των κρίσεων πανικού δεν είναι γνωστά. Ωστόσο, θεωρείται ότι παίζουν ρόλο τα γονίδια, το έντονο στρες, αλλά και η τάση κάποιων ατόμων να επηρεάζονται από τα δυσάρεστα συναισθήματα πιο έντονα από τους υπόλοιπους.
Ποια προβλήματα δημιουργούν οι κρίσεις πανικού στη ζωή ενός ατόμου;
Τα άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού καλούνται ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουν και τις συνέπειες αυτών των κρίσεων. Πολύ συχνά νιώθουν άβολα να βρίσκονται ανάμεσα σε κόσμο γιατί φοβούνται τα βλέμματα και την κριτική των άλλων σε περίπτωση που τους συμβεί μια έντονη κρίση. Αυτό το συναίσθημα πολλές φορές οδηγεί σε αγοραφοβία, εκούσιο κοινωνικό αποκλεισμό και κατάθλιψη. Όταν το πρόβλημα επιμένει, ενδέχεται να προκύψουν ζητήματα στη δουλειά, στις σπουδές και σε άλλες δραστηριότητες. Το άτομο παύει να νιώθει αυτοπεποίθηση και αισθάνεται έρμαιο της διαταραχής του.
Με ποιους τρόπους μπορείς να βοηθηθείς αν βιώνεις κρίσεις πανικού;
- Προσπάθησε να εντοπίσεις ποιο γεγονός ή ποια κατάσταση πυροδοτεί την κρίση που πανικού.
- Το άγχος σου μπορεί να μειωθεί αν καταλάβεις ότι τα συμπτώματα της κρίσης πανικού οφείλονται σε ψυχολογικούς λόγους και όχι σε κάποιο πρόβλημα υγείας.
- Προσπάθησε να μην αποφεύγεις τις καταστάσεις που φοβάσαι. Η αποφυγή μπορεί να σου δημιουργεί ένα πρόσκαιρο αίσθημα ασφάλειας, μακροπρόθεσμα όμως συντηρεί και διογκώνει τις φοβίες σου. Προσπάθησε λοιπόν να ιεραρχήσεις τις φοβίες σου και να τις κατατάξεις από τη μεγαλύτερη στη μικρότερη. Ξεκινώντας από το τέλος της λίστας, μπορείς σταδιακά να εκθέτεις τον εαυτό σου σε αυτές και έτσι θα νιώσεις μεγαλύτερη σιγουριά για τις δυνάμεις σου.
- Ασχολήσου με ευχάριστες δραστηριότητες. Μπορεί να νιώθεις ότι πλέον δεν σε ευχαριστεί τίποτα, όμως είναι βέβαιο ότι μια αγαπημένη δραστηριότητα, όπως το διάβασμα, η μουσική, το περπάτημα είναι πιθανό να σε κάνει να ξεχνιέσαι και να χαλαρώνεις. Μη διστάσεις να δοκιμάσεις να ασχοληθείς και με κάτι καινούριο, που τελικά μπορεί να σε συνεπάρει και να σε βοηθήσει περισσότερο από όσο φαντάζεσαι.
- Μίλησε σε κάποιον ειδικό. Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις τις πηγές του προβλήματος και να σου μάθει ψυχολογικές τεχνικές αντιμετώπισης μια κρίσης. Είναι πιθανό να σε βοηθήσει να ανακουφιστείς προσωρινά σε συνδυασμό με φαρμακευτική παρέμβαση, ωστόσο τα μόνιμα αποτελέσματα θα επέλθουν από την ψυχοθεραπεία.
Η κρίση πανικού λοιπόν είναι μια αγχώδης διαταραχή που υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής του ατόμου που τη βιώνει. Αν νιώθεις ότι εκδηλώνεις παρόμοια συμπτώματα, αφού συμβουλευτείς τον γιατρό σου προκειμένου να αποκλειστεί κάποια οργανική ασθένεια, πρέπει να απευθυνθείς σε κάποιον επαγγελματία υγείας.