Σίσσυ Νίκα Δημοσιογράφος
Η σπατάλη τροφίμων είναι ένα μεγάλο ζήτημα διεθνώς και στην Ελλάδα αρκετά διαδεδομένο.
Πρώτο βήμα για την επίλυση ή την μείωση του προβλήματος είναι πρώτα από όλα η αναγνώριση του.
Ένα δεύτερο βήμα είναι ο τρόπος αντιμετώπισής του και πως με την κατάλληλη ενημέρωση θα μπορούμε να ανταποκριθούμε.
Μετά από μια έξυπνη και διαδραστική ενημέρωση το προσδοκώμενο αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι μια αλλαγή στη στάση των ανθρώπων.
Η έξυπνη ενημέρωση θα μπορούσε να αυξήσει τη συμμετοχή σε διάφορες κυβερνητικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις που στόχο έχουν τη μη σπατάλη τροφίμων και την διοχέτευσή του υπέρ τρίτων.
Η δημιουργία οργανώσεων από τη στιγμή που υπάρχουν διαθέσιμες χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ για αυτό το σκοπό.
Με αυτές τις ενέργειες το μήνυμα είναι ότι η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί στο άμεσο μέλλον προς όφελος των συνανθρώπων μας, αλλά και του περιβάλλοντος.
Η αναγνώριση του προβλήματος
Η σπατάλη τροφίμων στην Ελλάδα είναι δύσκολο να αναλυθεί και να υπάρξουν αριθμοί γιατί δεν έχει γίνει κάποια έρευνα σε βάθος και μόλις τα τελευταία δύο χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται κάποια δημόσια συζήτηση για αυτό το τόσο σημαντικό πρόβλημα. Μέχρι πρότινος δεν υπήρχε αναφορά.
Τελευταία έγινε μια συζήτηση από την Κτηνιατρική Σχολή Θεσσαλονίκης, αλλά και από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Στο εξωτερικό η σπατάλη τροφίμων αποτελεί πολύ hot και οι πρωτοβουλίες γίνονται και από κυβερνητικές ή μη κυβερνητικές οργανώσεις με τη συμμετοχή βιομηχανιών τροφίμων, ξενοδοχείων και εστιατορίων.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Ανταπόκριση υπήρχε πρώτα από τις πλούσιες χώρες όπως είναι η Ελβετία και η Μεγάλη Βρετανία. Το περίεργο είναι ότι το φαινόμενο της σπατάλης τροφίμων ήταν έντονο και ελάχιστα έχει μειωθεί στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες όπου η πείνα ήταν πιο έντονη.
Βέβαια θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η σπατάλη τροφίμων έχει μελετηθεί αρκετά στο εξωτερικό καθώς η στάση για τη διαχείριση των απορριμμάτων έχει αλλάξει και η ευαισθητοποίηση για πράξεις που θα συνεισφέρουν τη σωτηρία του περιβάλλοντος είναι σημαντική ειδικά στη μετά covid εποχή.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών μόλις το 2013 ασχολήθηκε με το πρόβλημα και μάλιστα ξεκίνησε ένα πρόγραμμα Think.Eat.Save.Reduce your Footprint με στόχο τη δραστική μείωση της σπατάλης τροφίμων στις πλούσιες χώρες.
Τα διάφορα στάδια της σπατάλης τροφίμων
Παραγωγή
Επεξεργασία
Διανομή Πώληση
Οικιακή χρήση
Η σπατάλη τροφίμων εξαρτάται από την οικονομική ανάπτυξη κάθε χώρας. Στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, τα απόβλητα είναι μεγαλύτερα στο στάδιο της παραγωγής, της επεξεργασίας, αλλά και στη μεταφορά.
Αρκεί να αναφέρουμε ότι λόγω της ανυπαρξίας υποδομών στην Ινδία, μια μεγάλη χώρα που οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας χάνονται κάθε χρόνο πολλοί τόνοι δημητριακών, που υπολογίζουν ότι είναι όση η ετήσια παραγωγή της Αυστραλίας. Ενώ στις ανεπτυγμένες χώρες η σπατάλη τροφίμων εμφανίζεται στην οικιακή χρήση. Σε αυτή την περίπτωση υπάγεται και η Ελλάδα.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι προσπάθειες μείωσης των απορριμμάτων στις ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να αντιμετωπιστούν με αλλαγή στις συνήθειες των καταναλωτών.
Είναι ειρωνεία να γεμίζουμε τα πιάτα μας γνωρίζοντας ότι η δυνατότητά μας να καταναλώσουμε το φαγητό είναι πολύ μικρότερη.
Μεγάλη προσπάθεια γίνεται στο εξωτερικό ειδικά στα ξενοδοχεία που προσφέρουν buffet ειδικά για το πρωινό. Έχουν βρεθεί τρόποι ώστε να τηγανίζονται τα αυγά λίγο πριν το σερβίρισμα και αν υπάρχει συγκεκριμένη ζήτηση. Το ίδιο ισχύει και για το τυρί ή τα αλλαντικά και φάνηκε η διαφορά… Όσο μεγαλύτερες είναι η ποσότητα τροφίμων που επιλέγουμε τόσο μεγαλύτερη είναι η σπατάλη τροφίμων.
Επίσης η δημιουργία έξυπνων αφισών κοντά στον χώρο του buffet ώστε να υπάρχει υπενθύμιση.
Σαν αποτέλεσμα της αύξησης του πληθυσμού και του αντίστοιχου εισοδήματος η σπατάλη των τροφίμων όπως αποδεικνύουν μελέτες της ΕΕ έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια γεωμετρικά.
Στην Ελλάδα προσεγγίζουμε τη σπατάλη τροφίμων σαν ανθρωπιστικό ζήτημα και αυτό εντάθηκε πολύ κατά τη διάρκεια της κρίσης και του covid, επειδή όλο και μεγαλύτερη είναι η ευαισθητοποίηση για τους κινδύνους της επισιτιστικής ασφάλειας.
Επίσης μεγάλο τμήμα του πληθυσμού ζει κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχειας.
Επίσης οι Έλληνες αγοράζουν λιγότερα λόγω του χαμηλότερου διαθέσιμου εισοδήματος.
Λήξη ή βέλτιστη χρήση των προϊόντων
Μεγάλες ποσότητες τροφίμων σπαταλούνται επειδή οι καταναλωτές δεν έχουν εκπαιδευτεί στους τρόπους που θα δώσουν ζωή σε ένα φαγητό που περίσσεψε ή ακόμα σε ένα προϊόν που είναι πολύ κοντά στη λήξη.
Η έξυπνη συσκευασία
Η χάρτινη ή μεταλλική συσκευασία σε εμφιαλωμένο νερό που βρίσκεται συνήθως μέσα σε πλαστική συσκευασία θα μπορούσε να αυξήσει τη διάρκεια του προϊόντος και να μειώσει τη χρήση πλαστικών που είναι επιζήμια για τον πλανήτη μας.
Οι υδρόφιλες μεμβράνες στη συσκευασία των λαχανικών θα μπορούσαν να αυξήσουν τη διάρκεια ζωής του.
Οι συσκευασίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση απορριμμάτων και την διατήρηση των προϊόντων για μεγαλύτερη διάρκεια.
Αποθήκευση
Η σωστή αποθήκευση παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των προϊόντων και τη σπατάλη τροφίμων.
Πληροφόρηση
Μεγάλο τμήμα του πληθυσμού σε ανεπτυγμένες χώρες έχουν ευαισθητοποιηθεί για το φαινόμενο σπατάλης τροφίμων και προσπαθούν να έχουν ενεργή συμμετοχή στη μείωση της σπατάλης. Στην Ελλάδα υπάρχει σαφώς ανεπαρκής πληροφόρηση.
Αγορά τροφίμων
Η εκπαίδευση στον τρόπο αγοράς τροφίμων για το σπίτι είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για τη σπατάλη τροφίμων. Η Ελλάδα μόλις τώρα δείχνει μια αλλαγή στην καταναλωτική συμπεριφορά αγοράζοντας λιγότερα για να διατηρούνται πιο φρέσκα.
Η σπατάλη τροφίμων σε αριθμούς
1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλούνται κάθε χρόνο, αξίας 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που ισοδυναμεί με το ΑΕΠ πλουσίων χωρών διεθνώς.
Η παχυσαρκία έχει γίνει παγκόσμιο πρόβλημα με 1,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους να επηρεάζονται, ενώ ταυτόχρονα 870 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται
Ταυτόχρονα όταν η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων είναι επαρκής για να ταΐσει όλους, 9 εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από την πείνα, 1989 εκατομμύρια τόνοι φαγητού από την ΕΕ καταλήγουν στον κάδο απορριμμάτων κάθε χρόνο
Μη συμπεριλαμβανομένου του φαγητού που καταλήγει να απορρίπτεται από τη διαδικασία παραγωγής
Στις ΗΠΑ, 40 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλούνται κάθε χρόνο, περίπου το ίδιο ποσό που θα χρειαζόταν για να ταΐσει τόσα υποσιτισμένα άτομα.
Αξιόλογη είναι η προσπάθεια που γίνεται από την ίδρυσή του το 2011 του οργανισμού www.boroume.gr . Πρόκειται για μια καινοτομία αφού αποτελεί τον σύνδεσμο μεταξύ όσων επιθυμούν να δωρίσουν τα υπολείμματα τροφίμων και εκείνων που διανέμουν τρόφιμα στους απόρους. Είναι μια απάντηση στη σπατάλη τροφίμων με ταυτόχρονη κάλυψη των διατροφικών αναγκών συμπολιτών μας.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο οργανισμό παρέχει πάνω από 100 γεύματα την ημέρα σε αυτούς που έχουν ανάγκη.
