Aπό τον Αναστάσιο Παπαλαζάρου, ΜSc, PhD
Διαιτολόγο – Διατροφολόγο, drpapalazarou.gr *
H Kετογονική δίαιτα
Τα τελευταία χρόνια βομβαρδιζόμαστε από την περίφημη ketodiet. Μια δίαιτα που διατείνεται γρήγορη απώλεια βάρους και πολλοί σταρ του Χόλυγουντ εκτόξευσαν την δημοφιλία της Οι αναζητήσεις της στη google είναι μεταξύ των υψηλότερων διαιτών που έχουν κυκλοφορήσει ποτέ. Βιβλία, άρθρα, συνταγές, apps και μια ολόκληρη βιομηχανία έχουν στηθεί γύρω από την πολυδιαφημισμένη κετογονική δίαιτα. Για να δούμε, όμως, ποια είναι η αλήθεια που κρύβεται από πίσω.
Τι είναι
Η κετογονική δίαιτα χρησιμοποιείται για περίπου 100 χρόνια. Πρωτοεμφανίστηκε το 1920 για την αντιμετώπιση της επιληψίας στα παιδιά. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα, η συσχέτισή της με γρήγορη απώλεια βάρους εκτόξευσε την δημοτικότητά της.
Πρόκειται για δίαιτα με πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων, χαμηλότερη των 50 γραμμαρίων την ημέρα έως και μέχρι 20 γραμμαρίων την ημέρα ( θυμίζω ότι μία φέτα ψωμί έχει 15 γραμμάρια και ένα μήλο 25 γραμμάρια) και πλούσια σε λιπαρά με ποσοστιαία ημερήσια κάλυψη 60-80 % περίπου.
Το ποσοστό πρωτεΐνης δεν μπορεί να είναι πολύ χαμηλό, ώστε να διατηρείται η μυϊκή μάζα, αλλά ούτε και πολύ υψηλό, προκειμένου να μη δημιουργούνται ελευθέρα αμινοξέα, κυρίως γλουταμίνη και αλανίνη που μέσω της γλυκονεογένεσης μετατρέπονται σε γλυκόζη, αποτρέποντας τη δράση των κετονοσωμάτων. Επομένως, το ποσοστό πρωτεΐνης κυμαίνεται από 15% έως 30% (που, όμως, βιβλιογραφικά χαρακτηρίζεται και υψηλό).
Ο μηχανισμός
Η έλλειψη υδατανθράκων από τη δίαιτα αυξάνει τη διάσπαση των αποθηκευμένων υδατανθράκων στο σώμα μας (γλυκογόνο) που λόγω του ότι είναι συνδεδεμένο με σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις νερού, έχουμε μεγάλη αρχική απώλεια βάρους. Το σώμα μας, εξαιτίας της απουσίας υδατανθράκων για να παράξει γλυκόζη (το κύριο ενεργειακό καύσιμό μας), αρχίζει σταδιακά να διασπά το λιπώδη ιστό, δημιουργώντας κετόνες, εξ ού και η ονοματοδοσία της δίαιτας. Οι κετόνες χρησιμοποιούνται ως καύσιμο από τον εγκέφαλο και με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η λειτουργία του οργανισμού.
Πλεονεκτήματα
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι το χάσιμο κιλών σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό βοηθά στην αυτοπεποίθηση του ατόμου και δυναμώνει την κινητοποίησή του, καθώς βλέπει γρήγορη επιβράβευση της προσπάθειάς του.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί να σχετίζεται και με μεγαλύτερη συνολική απώλεια βάρους και καλύτερη διατήρηση. Μολονότι δεν συμφωνούν όλες οι έρευνες σε αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι η βραχυπρόθεσμη υπεροχή της είναι αναμφισβήτητη.
Επιπλέον, υπάρχουν κι εκείνες που παρουσιάζουν βελτίωση της ινσουλινοαντίστασης και συνεπακόλουθα του διαβήτη τύπου ΙΙ.
Ένα επιπρόσθετο πλεονέκτημα είναι η κατανάλωση τροφίμων που συνήθως ένα άτομο όταν ακολουθεί πρόγραμμα αδυνατίσματος … μόνο ονειρεύεται. Μαγιονέζα, μπέικον, βούτυρο, αβοκάντο, τηγανιτά είναι μερικά από τα «ελκυστικά» τρόφιμα της δίαιτας.
Τέλος, μελέτες δείχνουν ότι οι κετόνες συνδέονται με αυξημένο κορεσμό, οπότε τα άτομα που ακολουθούν αυτή τη δίαιτα, δεν πεινούν συχνά.
Μειονεκτήματα
Η συγκεκριμένη δίαιτα ξεκάθαρα δεν είναι για όλους. Η Ακαδημία Διαιτολόγων- Διατροφολόγων στην Αμερική, σε επίσημη ανακοίνωσή της αναφέρει ότι δεν πρέπει να την ακολουθούν άτομα με προβλήματα στο πάγκρεας, στο συκώτι, στο θυρεοειδή, στη χοληδόχο κύστη καθώς και άτομα με διατροφικές διαταραχές ή ιστορικό διατροφικών διαταραχών.
Μεταξύ των βραχυπρόθεσμων αρνητικών επιδράσεων είναι το περίφημο «Ketoflu», η κατάσταση, δηλαδή, κατά την οποία κάποιος νιώθει συμπτώματα όπως εφίδρωση, κόπωση, ταχυπαλμίες, διαταραχή στην ομιλία. Παράλληλα, η έλλειψη φυτικών ινών προκαλεί εμφάνιση ή και επιδείνωση δυσκοιλιότητας.
Μακροπρόθεσμα η δίαιτα αυτή φαίνεται να σχετίζεται με δημιουργία λίθων στα νεφρά και ελλείψεις βιταμινών όπως A, C, K και φυλλικό οξύ. Ακόμα, η αυξημένη απομάκρυνση ασβεστίου και η πιθανότητα οστεοπόρωσης είναι μια ανεπιθύμητη παρενέργεια που περιέχεται στη βιβλιογραφία. Επιπλέον, ένα σημαντικό ζητούμενο είναι η υψηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών που πολυάριθμες μελέτες τα έχουν συσχετίσει (αν και η συσχέτιση δεν είναι συστηματική) με σοβαρά καρδιοαγγειακά προβλήματα.
Η περιορισμένη κατανάλωση φρούτων και οσπρίων μειώνει την πρόσληψη πολλών αντιοξειδωτικών και άλλων βιοδραστικών συστατικών που έχουν συνδεθεί με πολυάριθμα οφέλη για την υγεία, όπως καρδιοπροστατευτική δράση, αντιφλεγμονώδη δράση και ισχυρές ενδείξεις για πιθανή πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου.
Κρατήστε αυτό
Είναι ένα εργαλείο σε μια εργαλειοθήκη που ο επιστήμονας Διαιτολόγος – Διατροφολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει.
Δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες μελέτες για να μπορούμε συστηματικά και με ασφάλεια να αποφανθούμε για την αποτελεσματικότητα της απώλειας και διατήρησης βάρους. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία δεν δείχνει να υπερτερεί στον έλεγχο βάρους από τις υπόλοιπες ολιγοθερμιδικές δίαιτες. Οι αρνητικές της επιδράσεις στην υγεία μας είναι σοβαρές και η μακροχρόνια χρήση της δεν μας δίνει εύκολη πρόσβαση σε ισχυρισμούς ασφάλειας.
Για να χάσουμε και να διατηρήσουμε τα κιλά μας, θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε απέναντι στο φαγητό. Η δημιουργία ενός δομημένου διατροφικού προγράμματος (δίαιτας) σύμφωνα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του καθενός αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ασφαλούς και σωστής απώλειας.
Στην πορεία αυτή ο διαιτολόγος χρησιμοποιεί όλα τα επιστημονικά δεδομένα που του προσφέρει η σύγχρονη έρευνα, αλλάζοντας και προσαρμόζοντας ανά περίσταση τη διαιτητική αγωγή. Αν κρίνει ότι η κετογονική δίαιτα θα μπορούσε να αποτελεί βραχυπρόθεσμο κομμάτι της στρατηγικής του, τότε θα μπορούσε να ενταχθεί στο γενικότερο σχεδιασμό ελέγχου βάρους με μεγαλύτερη ασφάλεια.
*Ο Αναστάσιος Παπαλαζάρου είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, πτυχιούχος και διδάκτορας του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Το 1993-94 σπούδασε στο King’sCollege του πανεπιστημίου του Λονδίνου αποκτώντας το μεταπτυχιακό του δίπλωμα στην κατεύθυνση HumanNutrition.
Το 2001-2003 απέκτησε δεύτερο μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Αθλητική Διατροφή από το Τμήμα Επιστήμης Διατροφής και Διαιτολογίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, ενώ το Σεπτέμβριο του 2011 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στο ίδιο Τμήμα με αντικείμενο την επίδραση ενός μοντέλου τροποποίησης συμπεριφοράς σε ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία.
Από το 2015 είναι επιστημονικός Συνεργάτης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.Ασκεί το επάγγελμα του Διαιτολόγου από το 1991 και είναι μέλος διαφόρων επιστημονικών συλλόγων. Έχει παρακολουθήσει πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ έχει κληθεί και ως ομιλητής σε πολλά από αυτά. Το προσωπικό του ενδιαφέρον τόσο ερευνητικά όσο και επαγγελματικά επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και είναι από τους πρώτους διαιτολόγους στην Ελλάδα που ασχολήθηκε με την επίδραση της τροποποίησης συμπεριφοράς (Behavior modification) στην απώλεια βάρους. Είναι συγγραφέας πολλών επιτυχημένων βιβλίων.
