Σίσσυ Νίκα Δημοσιογράφος
O καρκίνος αποτελεί μια από τις σοβαρότερες ασθένειες. Δυστυχώς, περισσότερο από επτά εκατομμύρια άτομα πεθαίνουν παγκοσμίως από την συγκεκριμένη ασθένεια κάθε χρόνο. Οι στατιστικές δείχνουν ότι αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά τις καρδιοπάθειες. Συνήθως, προσβάλλει ανθρώπους μέση και μεγάλης ηλικίας, υπάρχουν όμως και μορφές καρκίνου που εμφανίζονται όλο και πιο συχνά σε άτομα νεαρής ηλικίας, ακόμη και σε παιδιά.
Το 40% των καρκίνων θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν η έκθεσή μας σε ορισμένους παράγοντες κινδύνου ήταν περιορισμένη.
Ένα από τα καλύτερα όπλα για την πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου, είναι η διατροφή σε συνδυασμό με έναν σωστό τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της άσκησης. Πλέον, γνωρίζουμε, ότι ορισμένες τροφές έχουν προστατευτική δράση στον οργανισμό, ενώ άλλες αποτελούν παράγοντες αυξημένου κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου.
Ζητήσαμε λοιπόν από τον έγκριτο Διαιτολόγο-Διατροφολόγο Παναγιώτη Κεμάλη, ιδρυτή και διευθυντή της ομάδας διαιτολόγων « τροφή για … θρέψη» και επιστημονικό συνεργάτη της επιστημονικής ομάδας «diatrofi.gr» να μας ενημερώσει σχετικά.
Ποιες κατά τη γνώμη σας είναι οι τροφές που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του καρκίνου;
Οι τροφές δεν δημιουργούν από μόνες τους καρκίνο, αλλά μπορεί με έμμεσο τρόπο να δημιουργήσουν τις συνθήκες εκείνες που αυξάνουν τις πιθανότητες καρκινογένεσης.
Εμείς θα αναφέρουμε τις ομάδες των τροφίμων που συμβάλλουν στη δημιουργία αυτών των συνθηκών.
Πρόσθετα σάκχαρα
Τα καρκινικά κύτταρα όπως και όλα τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού παρουσιάζουν αυξημένες ανάγκες σε γλυκόζη. Ο πολλαπλασιασμός επίσης αυτών των κυττάρων αυξάνεται ανάλογα με τη συσσώρευση της γλυκόζης. Ωστόσο θα πρέπει να αναφερθεί ότι η υψηλή κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων δεν είναι η αιτία των διαφόρων μορφών καρκίνου, αλλά η συνέπειά τους.
Μια διατροφή πολύ πλούσια σε ζάχαρη μπορεί να αλλάξει τον μεταβολισμό με τρόπους που ενδέχεται να οδηγήσουν σε παχυσαρκία και διαβήτη, καταστάσεις που είναι γνωστό ότι αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου. Η ζάχαρη λοιπόν δεν δημιουργεί από μόνη της καρκίνο αλλά μπορεί με έμμεσο τρόπο να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που αυξάνουν τις πιθανότητες καρκινογένεσης.
Προκειμένου λοιπόν να μειώσουμε της πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου, είναι προτιμότερο να αποφεύγονται ή ακόμα καλύτερα να καταναλώνουμε σε σωστά χρονικά διαστήματα και σε σωστή συχνότητα τροφές που περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα όπως γλυκά, κέικ, παγωτά, βιομηχανοποιημένοι χυμοί φρούτων και αναψυκτικά.
Όσον αφορά τα φυσικά σάκχαρα που βρίσκονται σε φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης από τη μια μπορεί να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες, από την άλλη όμως έχουν και άλλα σημαντικά διατροφικά στοιχεία όπως η υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. Αυτό όχι μόνο βοηθά το σώμα να αφομοιώσει τη φυσική ζάχαρη πιο αργά (που βοηθάει επίσης στην διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους λόγω του ότι οι φυτικές ίνες δημιουργούν πιο γρήγορα το αίσθημα του κορεσμού), αλλά μειώνει επίσης και τον κίνδυνο για καρκίνο του εντέρου.
Σημαντικό λοιπόν είναι να γνωρίζουμε ότι δεν χρειάζεται να κόψουμε εντελώς τη ζάχαρη από τη ζωή μας αλλά να την διαχειριστούμε σωστά, καταναλώνοντας συχνά τρόφιμα με φυσικά σάκχαρα και πιο αραιά τρόφιμα με πρόσθετα σάκχαρα τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν ένα γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων .
Τα αλλαντικά και το κόκκινο κρέας πόσο ενέχονται σε αυτή την κατάσταση;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η συχνή κατανάλωση αλλαντικών αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για την εκδήλωση και ανάπτυξη διαφόρων μορφών καρκίνου. Συγκεκριμένα, 50 γραμμάρια επεξεργασμένου κρέατος την ημέρα, λιγότερο από δύο φέτες μπέικον, ζαμπόν και λουκάνικο ή κονσερβοποιημένο κρέας αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου κατά 18%.
Όσον αφορά το κόκκινο κρέας τα διαθέσιμα στοιχεία που υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο τρόφιμο είναι καρκινογόνο είναι περιορισμένα και αντί αυτού το κρέας μπορεί να αποδώσει πολλά οφέλη για την υγεία, όπως για παράδειγμα η αυξημένη περιεκτικότητα σε σίδηρο, μέταλλο το οποίο είναι απαραίτητο για ανθρώπους που πάσχουν από κάποιας μορφής αναιμίας.
Τα λιπαρά τρόφιμα αποτελούν επιβαρυντικό παράγοντα;
Τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχονται σε τρόφιμα όπως στα ψάρια, στους ξηρούς καρπούς, στο ωμό ελαιόλαδο και τα σπορέλαια, είναι γνωστό ότι συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Όμως τα κορεσμένα και τα trans λιπαρά οξέα, αποτελούν παράγοντες αυξημένης επικινδυνότητας για καρκίνο. Μια πρόσφατη μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας για την Έρευνα του Καρκίνου δείχνει ότι τα κορεσμένα λιπαρά οξέα επιταχύνουν την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη , ιδιαίτερα στις πιο επιθετικές μορφές του.
Η μεγάλη κατανάλωση trans λιπαρών οξέων αυξάνει επίσης τις πιθανότητες επιθετικού καρκίνου του μαστού στις γυναίκες.
Άλλες δημοσιευμένες μελέτες δείχνουν ότι η μεγάλη κατανάλωση trans λιπαρών σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του εντέρου του ορθού και του προστάτη.
Ποιος ο ρόλος των «λευκών» δημητριακών ;
Όπως ήδη έχουμε αναφέρει τα καρκινικά κύτταρα όπως και όλα τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού παρουσιάζουν αυξημένες ανάγκες σε γλυκόζη. Έτσι καταναλώνοντας πάρα πολλά επεξεργασμένα προϊόντα, όπως το λευκό ψωμί και γενικότερα τα προϊόντα από λευκά άλευρα, αφενός παρέχουμε στο σώμα μας αυξημένες ποσότητες επεξεργασμένων σακχάρων, αφετέρου δεν του παρέχουμε αρκετά θρεπτικά συστατικά.
Μια πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC 2018) υπολόγισε ότι στη Γαλλία, 4.723 περιπτώσεις καρκίνου από τις 346.000 το 2015 αποδόθηκαν στη χαμηλή κατανάλωση φυτικών ινών, λιγότερες από τις συνιστώμενες 25 g/ ημέρα. Τα δημητριακά ολικής αλέσεως που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Έχω ακούσει ότι τρόφιμα και ροφήματα που καταναλώνονται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες επιβαρύνουν ισχύει;
Τσάι, καφές, ζεστή σοκολάτα… Αρκετές μελέτες δείχνουν άμεση σχέση, μεταξύ της κατανάλωσης πολύ ζεστών ροφημάτων και του κινδύνου καρκίνου του οισοφάγου.
Οι ερευνητές δήλωσαν συγκεκριμένα: «Τα αποτελέσματά μας υπογραμμίζουν τη σημασία της αποχής από την κατανάλωση τσαγιού σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, της αποχής υπερκατανάλωσης αλκοόλ και φυσικά του καπνίσματος για την πρόληψη του καρκίνου του οισοφάγου ».
Για τους λάτρεις του τσαγιού θα πρέπει να αναφέρουμε ότι δεν πρέπει να καταναλώνεται σε θερμοκρασία πάνω από 65°C.
Ο τρόπος μαγειρέματος μπορεί να επηρεάσει την κατάσταση;
Η επιστημονική κοινότητα αναφέρει ρητά τους κινδύνους για την ανάπτυξη διαφόρων μορφών καρκίνου που συνδέονται με την κατανάλωση κρέατος ή άλλων φαγητών στη σχάρα.
Οποιαδήποτε καύση οργανικής ύλης πάνω από 300°C είναι δυνητικά επικίνδυνη.
Υπάρχουν τηγανητά τρόφιμα που καταναλώνονται καθημερινά, όπως, τηγανητά προϊόντα και βιομηχανοποιημένα σνακ.
Τα σπιτικά μαγειρεμένα φαγητά επίσης που ψήνονται ή τηγανίζονται σε χρονική διάρκεια παραπάνω από το κανονικό μπορεί να καταστούν επικίνδυνα για τον οργανισμό, αφού το ακρυλαμίδιο, μια χημική ουσία που σχηματίζεται φυσικά σε αμυλούχα τρόφιμα που μαγειρεύονται σε υψηλές θερμοκρασίες, μπορεί να εμφανιστεί σε χρόνους μαγειρέματος μεγαλύτερους του κανονικού.
Ο ρόλος του αλκοόλ ποιος είναι σε αυτή την κατάσταση;
Το αλκοόλ αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες εμφάνισης καρκίνου και είναι υπεύθυνο για 28.000 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο.
Έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνο για τον άνθρωπο από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο ( IARC ) από το 1988 και είναι υπεύθυνο για διάφορες μορφές καρκίνου.
Επομένως, συνιστάται η περιορισμένη πρόσληψη αλκοόλ όπως, κοκτέιλ, κρασί, μπύρα, ουίσκι, βότκα και άλλων αλκοολούχων ποτών προκειμένου να προστατευτεί κανείς καλύτερα από την ασθένεια αυτή. Οι τρέχουσες συστάσεις είναι το μέγιστο 10 ποτήρια αλκοόλ την εβδομάδα, κυρίως κόκκινο κρασί και μπύρα και δεν πρέπει να πίνουμε παραπάνω από 2 ποτήρια την ημέρα.
Πώς μπορεί λοιπόν κανείς να μειώσει την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου;
Ένα από τα μεγαλύτερα όπλα της ανθρωπότητας για την πρόληψη του καρκίνου, είναι η υιοθέτηση μιας σωστής διατροφής ή η βελτίωση της παρούσας κακής διατροφής. Γνωρίζουμε ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και γενικότερα φυσικές μη επεξεργασμένες τροφές μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Αντίθετα, τα κορεσμένα λίπη, το επεξεργασμένο κρέας, η ζάχαρη, το αλκοόλ και τα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα μπορούν, αν καταναλωθούν σε υπερβολική ποσότητα, να δημιουργήσουν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη καρκίνου στον οργανισμό.
Η βελτίωση λοιπόν των διατροφικών συνηθειών συνδυαστικά με την διαχείριση του άγχους, την τακτική σωματική δραστηριότητα, τη μείωση του αλκοόλ και τη διακοπή του καπνίσματος αποτελούν πολύτιμα κλειδιά για την πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου και φυσικά συμβάλλουν στη βελτίωση της υγείας συνολικά.
