Σίσσυ Νίκα Δημοσιογράφος
Η κλιματική αλλαγή στον πλανήτη μας δείχνει τα δόντια της… και πλέον οι επιστήμονες μιλάνε για κλιματική κρίση… ένα στάδιο παραπάνω, που δυστυχώς ήρθε πιο γοργά από ότι το περιμέναμε.
Οι καύσωνες, τα ακραία για την εποχή καιρικά φαινόμενα, οι πλημμύρες, το χαλάζι είναι εδώ και προκαλούν καταστροφές στον πρωτογενή τομέα.
Μελέτη του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής, συμπερασματικά μας ενημερώνει ότι η ξηρασία και η αυξημένη θερμοκρασία επιδρούν αρνητικά σε παραγωγές όπως είναι το σιτάρι, οι πατάτες, το ρύζι και το ελαιόλαδο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων στον κόσμο, και η παραγωγή τους τα τελευταία χρόνια πλήττεται σοβαρά από παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, πλημμύρες που επιδρούν αρνητικά και εμποδίζουν τη φύτευση και συγκομιδή.
Οι ερευνητές αναφέρουν πως η βιώσιμη προσέγγιση είναι μονόδρομος προκειμένου να διατηρηθεί ή ακόμα και να βελτιωθεί η βιοποικιλότητα και να μπορέσει η γεωργία να προσαρμοστεί στις κλιματικές συνθήκες του μέλλοντος.
Έτσι κάποιες βασικές και αγαπημένες τροφές κινδυνεύουν σοβαρά…
Ποιες είναι αυτές οι τροφές και οι τομείς του πρωτογενή τομέα που πλήττονται;
H κτηνοτροφία
Το κρέας αναμένεται να ακριβύνει πάρα πολύ. Ειδικά η εκτροφή αγελάδων και βοοειδών γενικότερα αναμένεται να περιοριστεί πολύ λόγω των μεγάλων ποσοτήτων νερού που καταναλώνει κάθε αγελάδα περίπου 70 λίτρα την ημέρα. Επίσης η εκπομπή μεθανίου είναι μεγάλη που συντηρεί συνθήκες θερμοκηπίου.
Η κτηνοτροφία ελευθέρας βοσκής επίσης θα πληγεί λόγω της ξηρασίας και της μείωσης της βιοποικιλότητας.
Τα ψάρια
Ο πληθυσμός των αλιευμάτων έχει μειωθεί δραματικά.
Πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου του Τόκιο αποκαλύπτει ότι η κλιματική αλλαγή επιδρά ακόμα και στο μέγεθος και βάρος των ψαριών.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες των υδάτων, ως συνέπεια της υπερθέρμανσης του πλανήτη, έχουν οδηγήσει σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό για τροφή μεταξύ των διαφόρων ψαριών στον Ειρηνικό Ωκεανό, με αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού βάρους τους.
Σύμφωνα με τη μελέτη «η κλιματική αλλαγή μπορεί να μεταβάλει το χρόνο και τη διάρκεια της άνθισης του φυτοπλαγκτόν, η οποία πλέον ενδέχεται να μην ευθυγραμμίζεται με βασικές περιόδους του κύκλου ζωής των ψαριών. Επιπλέον, από άλλες μελέτες έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζεται ακόμα και η μετανάστευση των ψαριών, γεγονός που με τη σειρά του επηρεάζει την αλληλεπίδραση των ψαριών και τον ανταγωνισμό για τους πόρους».
Ρύζι
Στην Ιταλία όπου παράγεται το 50% του ρυζιού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ακολουθεί η Ισπανία.
Οι καλλιεργητές εκπέμπουν σήμα κινδύνου αφού το περασμένο έτος η παραγωγή τους μειώθηκε δραματικά εξαιτίας της ακραίας ζέστης.
Στην Ελλάδα ρύζι πρώτης ποιότητας παράγεται στη Β.Ελλάδα, κυρίως στην περιοχή της Χαλάστρας και εκεί υπήρχε μείωση της παραγωγής και το μέλλον αβέβαιο.
Από τα είδη που κινδυνεύουν περισσότερο, ακόμα και με εξαφάνιση, είναι το ρύζι Καρναρόλι και ακολουθούν οι άλλες ποικιλίες.
Για την καλλιέργεια ρυζιού απαραίτητο στοιχείο είναι το νερό, αφού ο ορυζώνας απαιτεί μεγάλη ποσότητα για να αναπτυχθεί σωστά.
Απόλυτος εχθρός του είναι η ξηρασία, αφού παραδοσιακά το ρύζι καλλιεργείται και μεστώνει κυριολεκτικά μέσα στο νερό.
Μάλιστα μελέτες που έγιναν στην Ιταλία και την Ισπανία τονίζουν ότι η παραγωγή υπέστη μεγάλο πλήγμα αφού το 2022-23 είχε τη μεγαλύτερη ξηρασία, που καταγράφηκε ποτέ.
Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ρυζοκαλλιέργειας (Ente Nazionale Risi) 26.000 εκτάρια ορυζώνων χάθηκαν στην Ιταλία το 2022 και η παραγωγή μειώθηκε κατά 30%, ενώ το 2023 με τις υψηλές θερμοκρασίες- χάθηκαν ακόμα 7.500 εκτάρια.
Έτσι οι παραγωγοί εξετάζουν το ενδεχόμενο να αλλάξουν καλλιέργεια αφού οι καταστροφικές συνέπειες από την κλιματική κρίση επηρεάζουν μόνον στην Ιταλία τη διαβίωση περίπου 10.000 οικογενειών που απασχολούνται στην αλυσίδα εφοδιασμού, από την παραγωγή στη διανομή.
Αβοκάντο
Λόγω της υψηλής διατροφικής του αξίας το αβοκάντο δεν λείπει πια από κανένα τραπέζι… είναι ο πλέον trendy καρπός. Όμως κινδυνεύει από την υπερκατανάλωση.
Οι διεθνείς καμπάνιες για τις καρδιοπροστατευτική, αντιφλεγμονώδη και αντικαρκινική δράση έκαναν το θαύμα τους … καθιέρωσαν το αβοκάντο σαν υπερτροφή αλλά η κλιματική κρίση έχει άλλα σχέδια..
Το ευαίσθητο σημείο του είναι ότι η καλλιέργειά του χρειάζεται πολύ νερό και αυτό σημαίνει ότι όσο ο πλανήτης θερμαίνεται, τα δέντρα δε θα μπορούν να ποτιστούν επαρκώς.
Ίσως τα επόμενα χρόνια το γουακαμόλε και οι ευφάνταστες σαλάτες με αβοκάντο σπανίσουν …
Εκτός από τις τροφές που αναφέραμε επιπτώσεις θα υπάρχουν και στην ελαιοκαλλιέργεια, στην αμπελοκαλλιέργεια, την καλλιέργεια λαχανικών, φρούτων και δημητριακών.
Πατάτες
Το τελευταίο διάστημα ο γεωργικός τομέας της Ιρλανδίας αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, καθώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες, συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, καθυστερούν τη φύτευση πατάτας, με τον πρόεδρο της Ιρλανδικής Ένωσης Αγροτών (IFA), Σον Ράιαν, να ανακοινώνει ότι θα υπάρχουν ελλείψεις πατάτας στην αγορά τους επόμενους μήνες, καθώς μέχρι τα μέσα Απριλίου είχαν φυτευτεί λιγότερα από 200 στρέμματα από τα συνήθη 85.000 στρέμματα.
Εκτός από τις τροφές που αναφέραμε επιπτώσεις θα υπάρχουν και στην ελαιοκαλλιέργεια, στην αμπελοκαλλιέργεια, την καλλιέργεια λαχανικών, φρούτων και δημητριακών.
Η μελισσοκομία πλήττεται καίρια επίσης και είναι γνωστό το ρητό αν εξαφανιστούν οι μέλισσες, οι περισσότερες καλλιέργειες δεν θα φέρουν καρπούς.
Στην έρημο Σαχάρα που επισκέφθηκα πρόσφατα στην περιοχή του Μαρόκου, γίνονται πειραματικές καλλιέργειες ελιάς, αμπέλου και άλλων φυτών για να εξετάσουν τα είδη που αντέχουν σε ακραίες θερμοκρασίες και ξηρασία.
Πρέπει όλοι και ο καθένας ξεχωριστά να ευαισθητοποιηθούμε στην κραυγή που εκπέμπει ο πλανήτης μας, πριν κλονιστεί σοβαρά η επισιτιστική ασφάλεια μας.