Σίγουρα θα έχεις ακούσει τη φράση «τα παιδιά βλέπουν και κάνουν». Η φράση αυτή δεν είναι καθόλου τυχαία. Αυτό που δηλώνει είναι ότι τα παιδιά είναι ο καθρέφτης των γονιών. Τα παιδιά επηρεάζονται και μιμούνται τα λόγια και τη συμπεριφορά των γονιών.
Εφόσον οι γονείς είναι τα πρώτα άτομα που γνωρίζει και συναναστρέφεται ένα παιδί, αποτελούν και τα πρώτα και σημαντικότερα πρότυπα στη ζωή του. Τα λόγια, οι κινήσεις, οι αντιδράσεις σου είναι αυτά που θα αντιγράψει και θα μιμηθεί το παιδί σου.
Γι’ αυτό, λοιπόν, θα πρέπει να προσέχεις πολύ για τον τρόπο και τις λέξεις που χρησιμοποιείς, όχι μόνο όταν μιλάς στα παιδιά σου, αλλά και σε τρίτους ενώ ακούνε τα παιδιά.
Δώσε σημασία στον τρόπο που μιλάς στο παιδί σου
Όταν μιλάς στο παιδί σου, εκτός από τις λέξεις, μεγάλο ρόλο παίζει και ο τρόπος που τις λες και ουσιαστικά φανερώνει τη συναισθηματική σου διάθεση τη δεδομένη στιγμή. Η συμπεριφορά σου είναι το ίδιο σημαντική με τις λέξεις σου. Για παράδειγμα, λέξεις που μπορεί να χρησιμοποιήσεις όταν σε εκνευρίσει, όπως «απρόσεκτος» ή «χαζός», μπορούν να πληγώσουν βαθιά το παιδί και στο μέλλον να τις χρησιμοποιήσει εναντίον του ίδιου του εαυτού του. Εάν αυτές οι λέξεις συνοδεύονται και από περιφρονητικό τόνο ή αποδοκιμαστικά βλέμματα, ο πόνος διπλασιάζεται για το παιδί, που εκλαμβάνει ότι σε απογοήτευσε, ότι απέτυχε.
Ως γονιός, χρειάζεται να έχεις τον έλεγχο της συναισθηματικής σου κατάστασης, να εντοπίζεις τι είναι αυτό που στην προκάλεσε και να το επικοινωνήσεις στο παιδί. Έτσι, όταν το παιδί κάνει μια αταξία και σε εκνευρίσει, αντί να του πεις απλώς «θύμωσα πολύ μαζί σου» χωρίς αιτιολογία ή «είσαι πολύ απρόσεκτο παιδί» ως γενικότητα, μπορείς να του πεις «θύμωσα που έκανες αυτό» και να προσδιορίσεις τη συγκεκριμένη πράξη, ώστε να μάθει και να μην την επαναλάβει. Μ’ αυτόν τον τρόπο, το παιδί δε θα νιώσει άχρηστο, ότι σε απογοητεύει γενικώς, αλλά θα καταλάβει ότι η συγκεκριμένη πράξη του ήταν λάθος.
Διάθεσε χρόνο στο να εξηγήσεις στο παιδί σου ακριβώς τι ήταν αυτό που έκανε, τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει, χωρίς να του βάζεις «ταμπέλες» και να του δημιουργείς άσχημα συναισθήματα που μπορεί να στιγματίσουν την προσωπικότητά του.
Το ίδιο, βέβαια, ισχύει και για την επιβράβευση του παιδιού. Φράσεις όπως «είσαι τέλειο παιδί», «είσαι φοβερό παιδί», επίσης δεν το βοηθάει να αναπτύξει την προσωπικότητά του και να μάθει. Αντιθέτως, του δημιουργούν ένα αίσθημα τελειότητας που το μπερδεύει πολύ όταν λάβει μία παρατήρηση για κάτι που έκανε λάθος. Η επιβράβευση είναι απαραίτητη, αλλά και αυτή πρέπει να είναι συγκεκριμένη, όπως π.χ. «μπράβο που συμμάζεψες το δωμάτιό σου» ή «συγχαρητήρια που βοήθησες να στρώσουμε το τραπέζι». Έτσι το παιδί γνωρίζει τι ακριβώς είναι αυτό που έκανε σωστά και το επιβραβεύεις.
Φροντίστε την επικοινωνία σας ως γονείς
Ίσως να μη σου περνάει από το μυαλό, αλλά ο τρόπος που επικοινωνούν οι γονείς μεταξύ τους είναι εξίσου σημαντικός, καθώς το παιδί μαθαίνει να επικοινωνεί μιμούμενο το πρότυπό του που δεν είναι άλλο από τους γονείς του. Επομένως, όταν οι γονείς επικοινωνούν ανοιχτά και αποτελεσματικά μεταξύ τους, οι πιθανότητες είναι πως και το παιδί θα κάνει το ίδιο.
Ειλικρίνεια, αμοιβαίος σεβασμός, αξιοπρέπεια, αποδοχή και ανιδιοτελής αγάπη θα βοηθήσουν το παιδί να νιώσει ασφάλεια και να εμπιστευτεί τους γονείς, ώστε να μπορεί να τους μιλάει ανοιχτά για ό,τι το απασχολεί.
Όταν ακούει το παιδί
Ίσως νομίζεις ότι το παιδί σου είναι πολύ μικρό για να καταλάβει τις συζητήσεις σου με άλλους ενήλικες, αλλά αυτό είναι μεγάλο λάθος.
Από τη στιγμή που το παιδί αρχίζει να μιλάει, αρχίζει και να ακούει τα πάντα και να απορροφά σαν σφουγγάρι. Και το γεγονός ότι πιθανώς να μην κατανοήσει πλήρως αυτό που άκουσε, του δημιουργεί μεγαλύτερη σύγχυση, για την οποία όμως μπορεί να μη σου μιλήσει ποτέ. Πολύ πιθανό όμως είναι να επαναλάβει αυτά που άκουσε. Πρέπει, λοιπόν, να προσέχεις πολύ τι λέγεται όταν ακούει το παιδί σου.
Συζητήσεις που αφορούν σε προβλήματα της οικογένειας, οικονομικά ή άλλης φύσεως, πρέπει να συζητιούνται με ηρεμία και ψυχραιμία παρουσία των παιδιών. Οι εντάσεις και οι διαφωνίες μπορεί να τα οδηγήσουν σε λάθος συμπεράσματα και μεγάλη αναστάτωση. Δε χρειάζεται απαραίτητα να αποκρύψεις την αλήθεια, απλώς να δώσεις μόνο το βασικό γεγονός με απλά λόγια και ήρεμα.
Προσπάθησε να μη μιλάς αρνητικά για άτομα που το παιδί σου αγαπάει και εκτιμάει, όπως η δασκάλα του ή κάποιος συγγενής, γιατί είναι σαν να το παρακινείς να κάνει το ίδιο.
Απόφυγε να σε ακούει το παιδί να παραπονιέσαι για τη δουλειά σου, καθώς μπορεί να του δημιουργήσει αρνητικά συναισθήματα για το σχολείο του ή για τη δουλειά του μελλοντικά. Είναι σαν να το παρακινείς να κρατήσεις αρνητική στάση απέναντι σε κάθε «δουλειά».
Και σίγουρα πρέπει να αποφεύγεις να χρησιμοποιείς άσχημες λέξεις και να βρίζεις μπροστά στο παιδί, γιατί είναι σίγουρο πως θα σε μιμηθεί απόλυτα, χωρίς να μπορεί να κατανοήσει ότι αυτό είναι λάθος.
Είναι σημαντικό να κατανοήσεις πως για το παιδί είσαι το πρότυπό του. Παρακολουθεί και αποτυπώνει τις συμπεριφορές σου, τις κινήσεις σου και τις λέξεις σου, τις καταγράφει ως σωστές και τις μιμείται. Ομοίως, απορροφά τις συμβουλές σου, τις επιπλήξεις σου και τις κουβέντες σου προς αυτό. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να προσέχεις τις λέξεις σου, το περιεχόμενο και τον τρόπο που μιλάς τόσο προς το παιδί, όσο και προς τρίτους ενώ το παιδί ακούει, ώστε το παιδί σου να έχει έναν ισορροπημένο ψυχικό κόσμο και να μπορεί να ξεπερνάει τις δυσκολίες κι όταν ακόμα αμφιβάλει για τον εαυτό του.
