Μήπως σας αρέσει να παρακολουθείτε τη ζωή των άλλων και ασυναίσθητα να κάνετε συγκρίσεις με τη δική σας ζωή; Από αυτή τη σύγκριση νιώθετε δυσαρέσκεια ή ευχαρίστηση;
Μήπως θα πρέπει λοιπόν να προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε από αυτή τη συνήθεια γιατί πολλές φορές έχουμε διαπιστώσει ότι μας βασανίζει;
Πολλές φορές έχουμε διαβάσει συμβουλές ειδικών που μας λένε:
Mη συγκρίνετε τα παιδιά σας, δεν είναι σωστό, τα κάνετε να ζηλεύουν.
Να μη συγκρινόμαστε με τους άλλους … «να κοιτάμε μόνο το σπίτι μας».
Για να δούμε τι είναι αυτή η έμφυτη περιέργεια, που σήμερα την ονομάζουμε ζήλια και, αν δεν την είχαμε τι θα γινόταν;
Eίπαμε ότι ο άνθρωπος είναι «ον πολιτικόν». Επιδιώκει να ζει μαζί με άλλους ανθρώπους, γιατί αυτή είναι η φύση του, το φυσικό του περιβάλλον. Έτσι, η ζωή μας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό το κοινωνικό μας περίγυρο. Παίρνουμε αυτό το μισθό που παίρνουμε και είμαστε ικανοποιημένοι, γιατί και οι άλλοι παίρνουν αντίστοιχο μισθό για την αντίστοιχη εργασία.
Με αυτόν τον τρόπο έχουμε την ανάλογη αγοραστική δύναμη. Εάν για κάποιο λόγο όλοι οι άλλοι παίρνουν δεκαπλάσιο μισθό από μας για την ίδια εργασία, σε λίγο καιρό δεν θα έχουμε πλέον αγοραστική δύναμη. Έτσι δεν θα μπορούμε μελλοντικά να αγοράσουμε σπίτι στο συγκεκριμένο μέρος, ούτε να το συντηρήσουμε.
Χωρίς λοιπόν αυτή την ανθρώπινη περιέργεια, τη σύγκριση με τους άλλους το πιο πιθανό είναι να αυτοκαταστρεφόμασταν, ουσιαστικά να κινδύνευε η ίδια μας η ύπαρξη.
Επομένως, η ζήλια, η σύγκριση με τον κοινωνικό μας περιβάλλον είναι ένα συναίσθημα απόλυτα αναγκαίο για την προστασία της ύπαρξής μας.
Η ζήλια μας γεννάει επιθυμίες και οι επιθυμίες μας ενεργοποιούν, δημιουργούν κίνηση. Όταν διαπιστώσουμε ότι κάποιος από το κοινωνικό μας περιβάλλον απέκτησε μία καλύτερη θέση ή ένα ωραιότερο προϊόν, η ζήλια μας γεννάει ευχάριστα ή δυσάρεστα συναισθήματα και πολλές φορές μας κινητοποιεί να πράξουμε.
Άλλες φορές σύγκριση μας οδηγεί να πράξουμε έτσι, ώστε να βελτιώσουμε τη δική μας ζωή, και άλλες φορές μας ωθεί απλά να συκοφαντήσουμε αυτόν, που βλέπουμε να προοδεύει. Τα τσιμπήματα που νιώθουμε μέσα μας, όταν βλέπουμε ακόμα και ένα φίλο μας να προοδεύει, δεν είναι εύκολο να τα παλέψουμε.
Το συναίσθημα της ζήλιας έχει μεγάλη κινητήρια δύναμη και προς το καλό και προς το κακό.
Ως γνωστόν, πάρα πολλά εγκλήματα έχουν διαπραχθεί κάτω από την εμπειρία της.
Όμως ανάλογα με το πως έχουμε συνηθίσει να ρέουν τα συναισθήματά μας για αυτά που συμβαίνουν στη ζωή των άλλων, χαρακτηριζόμαστε. Εάν έχουμε κατακτήσει την αρετή χαρακτηριζόμαστε ως «δίκαια αγανακτισμένοι».
Στις δύο άκρες είναι οι φθονεροί ή οι κακεντρεχείς και στον αντίποδα βρίσκονται οι χαιρέκακοι άνθρωποι.
Η εμπειρία μας λέει, ότι το συναίσθημα της ζήλιας μπορεί να μετατραπεί σε σαράκι της ψυχής, εάν δεν μάθουμε να το διαχειριζόμαστε σωστά.
Υπάρχουν άνθρωποι που η ζήλια τους, δεν τους αφήνει να ηρεμήσουν. «Πάντα το γκαζόν του διπλανού είναι πιο πράσινο». Ποιανού αυτοκίνητο είναι μεγαλύτερο, ποιανού σύντροφος είναι ομορφότερη, ποιος είναι πιο διάσημος, ποιος βγάζει περισσότερα χρήματα. Αποτέλεσμα να χαλούν φιλίες, να γινόμαστε αντικοινωνικοί, μία ατελείωτη σύγκριση που μας οδηγεί σε μονοπάτια αδιέξοδα, ατέρμονα.
Ακριβώς για αυτούς τους λόγους, πολλές φορές η επιστήμη της ψυχολογίας κατατάσσει τη ζήλια στα εντελώς αρνητικά συναισθήματα, αλλά ο Αριστοτέλης διαφωνεί.
Η ζήλια είναι μεγάλη κινητήριος δύναμη για τους ανθρώπους.
Θα ήταν ψέμα να μην παραδεχτούμε ότι είναι δύσκολο να μη νιώσουμε ένα τσίμπημα στην καρδιά, όταν βλέπουμε το διπλανό μας να προοδεύει. Ειδικά όταν εμείς δεν έχουμε την αντίστοιχη πρόοδο. Είπαμε το όπλο του ανθρώπου είναι η σωστή σκέψη. Αντί λοιπόν να αφήσουμε τη ζήλια να γίνει φθόνος, εμείς πρέπει να ενεργοποιηθούμε, να κάνουμε τις ανάλογες πράξεις ώστε να προοδεύσουμε στα μέτρα μας. Αυτό το συναίσθημα της υγιούς ενεργοποίησης ονομάζεται άμιλλα.
Η άμιλλα στοχεύει στη βελτίωση με τα σωστά μέσα. Επειδή ακριβώς ενεργούμε έτσι, και δεν καθόμαστε στον καναπέ να γκρινιάζουμε, νιώθουμε χαρά. Τη χαρά της ενεργοποίησης προς το καλύτερο σήμερα την ονομάζουμε πρόοδο. Σήμερα την άμιλλα, την ονομάζουμε συχνά ανταγωνισμό, αλλά προφανώς δεν είναι το ίδιο πράγμα.
Ανταγωνισμός είναι και αυτός ενεργοποίηση προς την πρόοδο, αλλά ενέχει τη χρήση αθέμιτων μέσων. Προκειμένου να ξεπεράσω το διπλανό μου θα χρησιμοποιήσω το οποιοδήποτε μέσο και αυτό είναι παιχνίδι ατέρμονο και ψυχοφθόρο.
Από την Φένια Τσανάκα συγγραφέα του βιβλίου «Ανακαινίζω τη ζωή μου με αρχιτέκτονα τον Αριστοτέλη» Εκδόσεις Αρμός
