Καθημερινά όλο και περισσότερο μιλάμε για τη σωματική βία στα ζευγάρια, οπότε η κοινωνία είναι ευαισθητοποιημένη και προσφέρει στα θύματα δικλείδες ασφαλείας και διαφυγής. Μάλιστα δημιουργούνται όλο και περισσότερες δομές για να συνδράμουν συνήθως κακοποιημένες γυναίκες.
Δυστυχώς όμως εκτός της σωματικής βίας υπάρχει και ψυχολογική, που είναι καταστροφική όχι μόνον για τη σχέση, αλλά και για την προσωπικότητα του ατόμου. Στις ΗΠΑ η αποδεδειγμένη ψυχολογική βία θα αντιμετωπίζεται πλέον με τις ίδιες ποινές που εφαρμόζεται στην ενδοοικογενειακή βία. Μάλιστα υπολογίζεται ότι το ποσοστό της ψυχολογικής βίας είναι ιδιαίτερα αυξημένο στην μετά covid εποχή. Δύο με τρία άτομα στους δέκα αμερικανούς είναι θύματα ψυχολογικής βίας μέσα στο ζευγάρι.
Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι πιστεύαμε ότι μόνον η σωματική βία είναι πράξη κακοποίησης, που πρέπει να τιμωρείται, παραβλέποντας τα σημάδια της συναισθηματικής ή ψυχολογικής κακοποίησης. Τη βαρύτητα της κατάστασης τη βιώνει κάποιος μόνον όταν βρεθεί παγιδευμένος σε μια τοξική σχέση ή έναν αφόρητο γάμο ή ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον.
Θυμηθείτε ότι η ψυχολογική βία μπορεί να καταστρέψει μια ζωή γιατί ξεπερνιέται πολύ πιο δύσκολα από τη σωματική βία, που τα σωματικά τραύματα κάποια στιγμή αποκαθίστανται….
Πάντοτε πρέπει να θυμόμαστε ότι η ψυχολογική βία δεν είναι δύναμη, αλλά έλλειψη δύναμης από αυτόν που την ασκεί. Το σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να απομακρυνθούμε άμεσα από αυτή τη σχέση. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε αυτές τις διεστραμμένες προσωπικότητες να μας κάνουν να χάσουμε τον δρόμο μας. Άλλωστε η λογική είναι ισχυρότερη της βίας, αρκεί να σκεφτούμε τη δύσκολη ώρα ποιοι είμαστε και τι περιθώρια θέλουμε να αφήσουμε στους άλλους.
Φεύγουμε άμεσα από τη σχέση γιατί η βία καθυποτάσσει τα πάντα, αλλά οι νίκες της είναι σύντομης διάρκειας, όπως έλεγε και ο Αβραάμ Λίνκολν.
Ας γίνει λοιπόν συνείδηση όλων ότι η μη βία θα πρέπει να είναι ο υπέρτατος νόμος. Είτε απευθύνεται στον σύντροφό μας, στα παιδιά μας, στους δικούς μας ανθρώπους, στο εργασιακό περιβάλλον, στους γείτονες …
Ας θυμηθούμε ότι η ευγένεια και οι καλοί τρόποι επιτυγχάνουν πολύ περισσότερα από τη βία.
Όταν μελετούσα την Πολιτεία του Πλάτωνα, ευαισθητοποιήθηκα πολύ με τα γραφόμενα που αναφέρονται στη χρήση βίας, σωματικής και ψυχολογικής που ξεκινά από τη διδασκαλία των παιδιών ακόμα… εντός και εκτός σπιτιού. Ο Πλάτωνας ανέφερε « Μην κάνεις λοιπόν χρήση βίας, στη διδασκαλία των παιδιών, αλλά να τα ανατρέφεις με παιχνίδια, για να μπορέσεις και εσύ να διακρίνεις ακόμα περισσότερο αυτό για το οποίο το κάθε παιδί είναι γεννημένο».
Αντίστοιχα σε μια σχέση δύο διαφορετικών ατόμων χρειάζεται και κάποια περίοδος προσαρμογής και τότε πρέπει να ορίζονται οι κανόνες του παιχνιδιού, τα όρια του καθενός, αλλά και τα όρια της σχέσης…
Είναι μονόδρομος η πειθώ και όχι η κατάκτηση διά της βίας. Αυτό είναι δείγμα πολιτισμού και καλλιέργειας του ανθρώπου.
Οι δυνατοί ποτέ δεν σηκώνουν την γροθιά τους και δεν ξεστομίζουν φαρμακερές εκφράσεις, που κάποιες από αυτές σκοτώνουν την ψυχολογία του ατόμου. Αυτές είναι πράξεις αδυνάτων ανθρώπων, αυτών που δεν έχουν πραγματικό εκτόπισμα. Άνθρωποι που δεν σέβονται τον εαυτό τους αντίστοιχα δεν σέβονται και τους άλλους.
Γιατί είναι δύσκολο να αναγνωριστεί η ψυχολογική κακοποίηση;
Η ψυχολογική κακοποίηση είναι μια διεστραμμένη συμπεριφορά που τις περισσότερες φορές είναι προάγγελος της σωματικής βίας. Παραμένει όμως ακόμα ταμπού. Ο θύτης μάλιστα τις περισσότερες φορές παριστάνει ότι δεν κατάλαβε γιατί τα λόγια του και η συμπεριφορά του δημιουργεί ψυχολογικά τραύματα στο θύμα. Προσποιείται μάλιστα ότι είναι πραγματιστής και εκφράζει απλά την αλήθεια του… Αυτή είναι η πλάνη και το λεπτό σημείο.
Μπορεί να συνεχίσει να συμπεριφέρεται έτσι παρά τις αρχικές ενστάσεις του θύματος, και λειτουργεί σαν να μην έχει ιδέα γιατί το κακοποιημένο άτομο αισθάνεται επίθεση.
Το θύμα έχει πολλές φορές υποστεί ψυχολογική και λεκτική βία και έτσι είναι δύσκολο να αναγνωρίσει το αίτιο.
Ο κακοποιητής στη διάρκεια του χρόνου και με συνεχείς επιθέσεις λεκτικές και προσβλητικές κατορθώνει να αποδυναμώσει την αυτοεκτίμησή του θύματος, καταρρακώνοντας την προσωπικότητα του και κάνει τον σύζυγό του να αισθάνεται μονίμως ένοχος. Επίσης τον κάνει να αμφιβάλλει συνεχώς για την προσωπικότητά του και τη δυναμική του.
Ποια είναι τα σημάδια ψυχολογικής κακοποίησης;
Kάποια σημάδια μαρτυρούν την ψυχολογική κακοποίηση που έχει υποστεί το θύμα. Όταν βλέπουμε έναν άνθρωπο που υποτιμά συνεχώς τον εαυτό του, είναι άβουλος και μελαγχολικός, ενώ αυτό δεν συνέβαινε πριν από καιρό και γενικά εμφανίζεται παραμελημένος ή αλλάζει συμπεριφορά όταν είναι παρών ο σύζυγος, τότε ναι πρέπει να διερευνήσουμε αν υπάρχει ψυχολογική κακοποίηση και έχει ανάγκη υποστήριξης και βοήθειας.
Παρατηρώντας μπορεί να εντοπίσουμε κάποια σημεία, όταν ο σύζυγος αρνείται κάποιες κινήσεις στοργής, όταν δεν επαινεί τη σύζυγό του για κάποια επιτεύγματά της ή κάποια αφοσίωση στην οικογένεια ή αν δεν την αφήνει να εκφράζεται …αλλά απλά κριτικάρει. Όλες αυτές οι ενδείξεις είναι μέσα άσκησης εξουσίας και ελέγχου στο άλλο άτομο. Στη συνέχεια ο κακοποιητής θα προσπαθήσει να απειλήσει, να εκθέσει τη σύζυγό του με ντροπιαστικό τρόπο ή να της στερήσει κάτι σημαντικό, όπως οικονομική ανεξαρτησία, το σπίτι ή ακόμα και την εκτίμηση των παιδιών της.
Η ψυχολογική κακοποίηση εκφράζεται όταν ο σύζυγος δεν σέβεται την ιδιωτική ή την επαγγελματική ζωή του θύματός του. Όταν για παράδειγμα αποτρέπει ή εξαναγκάζει το θύμα του να μην ανταποκρίνεται επαρκώς στις επαγγελματικές υποχρεώσεις, γιατί προσπαθεί να την υποχρεώσει να εγκαταλείψει την εργασία της, ώστε να στερηθεί κάθε οικονομική ανεξαρτησία.. Όταν θέλει να ελέγχει τα προσωπικά μηνύματα στο κινητό της, όταν ζητά τους κωδικούς πρόσβασης στα emails και τα social media με την δικαιολογία ότι ζηλεύει… γιατί αγαπά τον/την σύντροφό του… Μάλιστα ο θύτης μπορεί να κατηγορήσει τη σύζυγό του δίνοντάς της επιλογή για να διορθώσει την κατάσταση, αφού όμως πάρει αυτό που θέλει ο ίδιος.
H συνεχής κακοποίηση, η κριτική, τα σχόλια ενώπιον τρίτων για κάποιες ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα του συντρόφου, κάποια διαφορετικότητα στον σωματότυπό του, κάποιο μειονέκτημα στο σώμα ή στο λόγο ή ακόμα και περιπαικτικά σχόλια για την καταγωγή του ή την προηγούμενη οικονομική κατάστασή του είναι καθαρά περιστατικά ψυχολογικής βίας.
Στις ΗΠΑ που το θέμα έχει απασχολήσει περισσότερο και θα ληφθούν σύντομα οι ανάλογες αποφάσεις, μετά από έρευνα διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν περιστατικά ακόμα και αυτοκτονιών από θύματα ψυχολογικής βίας.
Το σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει άμεση αντιμετώπιση των περιστατικών, αφού εξεταστεί το ενδεχόμενο θεραπείας ή ακόμα και το ενδεχόμενο χωρισμού προκειμένου να απελευθερωθεί το θύμα από την κακομεταχείριση και την συνεχή υποτίμηση και να προληφθούν τυχόν ολέθριες επιπτώσεις στη ζωή του.
Από τη δημοσιογράφο Σίσσυ Νίκα
