Στην μετά – covid εποχή η κατανάλωση συμπληρωμάτων έχει αυξηθεί πολύ. Η φαρμακοποιός μου είπε ότι υπάρχουν άνθρωποι, κυρίως νέοι, που παίρνουν συγχρόνως πάνω από 5-6 είδη συμπληρωμάτων καθημερινά, γιατί νομίζουν ότι έτσι θα ενδυναμώσουν τον οργανισμό τους, το νευρικό τους σύστημα και τους μύες του σώματός τους.
Το σημαντικό είναι ότι δεν συμβουλεύονται τον γιατρό τους, αλλά ή ρωτούν τον φαρμακοποιό ή αναζητούν το συμπλήρωμα που είδαν στη διαφήμιση…
Έτσι δεν ήταν τυχαία η αναζήτηση απαντήσεων σε αυτό το ευαίσθητο σώμα από τους ειδικούς.
Ζητήσαμε από τον Καθηγητή Γιάννη Τσάκνη, στην Ποιότητα και Ασφάλεια Τροφίμων στο Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής να μας ενημερώσει εάν υπάρχουν σχετικές μελέτες και έρευνες πάνω στο θέμα των συμπληρωμάτων, αν πραγματικά είναι ωφέλιμα για την υγεία μας και αν υπάρχουν αντιδράσεις μεταξύ τους.
Η συζήτησή μας ξεκινά από το τι είναι συμπληρώματα διατροφής μέχρι την αναγκαιότητα να τα λαμβάνουμε και την αποτελεσματικότητά τους.
Κύριε Καθηγητά τί είναι τα συμπληρώματα διατροφής;
Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ), τα συμπληρώματα διατροφής είναι «τρόφιμα που έχουν σκοπό να συμπληρώσουν μια συνήθη δίαιτα και αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις, όταν χορηγούνται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό».
Συνήθως τα συμπληρώματα είναι σε συμπυκνωμένη μορφή για να έχουν υψηλή περιεκτικότητα στο επιθυμητό συστατικό, π.χ. σελήνιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, βιταμίνες κλπ.
Στην Ελλάδα υπάρχουν έλεγχοι σχετικοί με τη σύνθεση αυτών των συμπληρωμάτων διατροφής;
Στη χώρα μας υπάρχει έλλειψη συστηματικών ελέγχων σε ότι αφορά τη σύνθεση των συμπληρωμάτων διατροφής, για τυχόν απαγορευμένες ουσίες και την πρόκληση παρενεργειών σε ευαίσθητες ομάδες καταναλωτών, ενώ παράλληλα είναι ανεπαρκής η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των συμπληρωμάτων για τις χρήσεις για τις οποίες προορίζονται.
Μάλιστα επισημαίνεται ότι τα συμπληρώματα διατροφής αποτελούν τη μοναδική κατηγορία τροφίμων για την οποία αρμόδιος είναι ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ), χωρίς όμως να έχει δημιουργηθεί νομικό πλαίσιο ελέγχου και αδειοδότησης πριν από την κυκλοφορία τους (5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής).
Υπάρχουν σχετικές έρευνες για το ποσοστό των Ελλήνων που καταναλώνουν συμπληρώματα διατροφής; Είναι αναγκαία τα συμπληρώματα για την υγεία μας ή τελικά υπερεκτιμημένα;
Διάφορες καταναλωτικές έρευνες έδειξαν ένας στους δύο Έλληνες αγοράζει κάποιο συμπλήρωμα με στόχο να προστατεύσει την υγεία του, να ενδυναμώσει τον οργανισμό τους και να έχει μακροζωία. Τα περισσότερα συμπληρώματα τα λαμβάνουν οι γυναίκες.
Μια πρόσφατη έρευνα που έγινε από ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, που δημοσιεύτηκε στις 8 Ιουλίου στην επιθεώρηση “Annals of Internal Medicine”, με στόχο να διερευνήσει εάν τα μεταλλικά στοιχεία και άλλα συμπληρώματα διατροφής, καθώς και οι βιταμίνες συνδέονται με την επιμήκυνση της ζωής ή με την προστασία από τις καρδιοπάθειες, έδειξε ότι δεν είχαν καμία ευεργετική επίδραση και ήταν «πεταμένα χρήματα», ευτυχώς όμως δεν βρέθηκε να επιβαρύνεται η υγεία των καταναλωτών.
Η μελέτη βασίστηκε στην ανάλυση ευρημάτων, 277 κλινικών δοκιμών, στις οποίες συμμετείχαν 992.129 άτομα από διαφορετικές χώρες.
Οι κατηγορίες βιταμινών και άλλων συμπληρωμάτων που αναλύθηκαν περιλάμβαναν αντιοξειδωτικά, β-καροτένιο, σύμπλεγμα βιταμινών Β, πολυβιταμίνες, σελήνιο, βιταμίνη Α, βιταμίνη Β3/νιασίνη, βιταμίνη Β6, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, βιταμίνη D, ασβέστιο, συνδυασμό βιταμίνης D και ασβεστίου, φυλλικό οξύ, σίδηρο και ω-3 λιπαρά οξέα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας, έδειξαν ότι η πλειονότητα των συμπληρωμάτων διατροφής, συμπεριλαμβανομένων των πολυβιταμινών, του σεληνίου, της βιταμίνης Α, της βιταμίνης Β6, της βιταμίνης C, της βιταμίνης Ε, της βιταμίνης D, του ασβεστίου και του σιδήρου, δεν εντοπίστηκε καμία σύνδεση, ούτε με μείωση, ούτε με αύξηση του κινδύνου θανάτου ή καρδιαγγειακής νόσου.
Αντίθετα, ο συνδυασμός ασβεστίου και βιταμίνης D σε ένα συμπλήρωμα συνδέθηκε με αυξημένο κατά 17% κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, όμως η λήψη μόνο ασβεστίου ή μόνο βιταμίνης D δεν φάνηκε από τη συγκεκριμένη ανάλυση να είναι βλαπτική, ούτε όμως και ωφέλιμη.
Μια προηγούμενη μελέτη της ίδιας ομάδας, έδειξε ότι το ασβέστιο που λαμβάνεται σε μορφή συμπληρώματος, μη γνωρίζοντας την ακριβή δοσολογία, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αγγειακής επασβέστωσης στις αρτηρίες της καρδιάς, που τις κάνει σκληρές και αυξάνει τον κίνδυνο εμφραγμάτων. Όμως, αυτή η αρνητική επίδραση δεν παρατηρήθηκε όταν το ασβέστιο λαμβανόταν από τις τροφές.
Συνεπώς, είναι καλλίτερα να λαμβάνουμε τις συνιστώμενες ημερήσιες ποσότητες ασβεστίου από τις τροφές και όχι από συμπληρώματα.
Άλλες μελέτες έδειξαν ότι καταναλωτές που χρησιμοποιούσαν ιχθυέλαια και προσλάμβαναν ω-3 λιπαρά οξέα μείωσαν τον κίνδυνο εμφράγματος.
Κύριε καθηγητά εσείς τι προτείνεται σε ότι αφορά τη διατροφή και την αναγκαιότητα συμπληρωμάτων;
Μπορούμε να παίρνουμε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία μέσω μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής που βασίζεται σε πολλά φρούτα και λαχανικά και δεν έχουμε ανάγκη από πολυβιταμίνες και άλλα συμπληρώματα διατροφής. Όμως η σωστή διατροφή πρέπει να συνδυάζεται με άσκηση για να προστατεύεται και η υγεία της καρδιάς μας.
Ακόμη, όμως και αν κάποιος λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής με μέτρο, πιθανόν να μην υποστεί κάποια βλάβη. Όμως, δεν υπάρχουν αποδείξεις για τα οφέλη των συμπληρωμάτων διατροφής, οπότε γιατί να τα παίρνουμε;
Τα συμπληρώματα διατροφής σίγουρα δεν θεραπεύουν και οι ασθενείς δεν πρέπει να παραπλανόνται από ψευδείς διαφημίσεις, ότι θα βελτιωθεί η υγεία τους.
Πρέπει να ακολουθούν τις θεραπείες που τους έχει συστήσει ο γιατρός τους και να τον συμβουλεύονται αν σκοπεύουν να πάρουν κάποιο συμπλήρωμα, ιδιαίτερα αν συγχρόνως λαμβάνουν φάρμακα, γιατί μπορεί να προκύψουν πιθανές επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις.
Συμπερασματικά λοιπόν θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η ισορροπημένη διατροφή με πολλά λαχανικά, φρούτα σε συνδυασμό με την σωματική άσκηση είναι τα προαπαιτούμενα για την υγεία μας. Μόνον μετά από συμβουλή του γιατρού μας μπορούμε να λαμβάνουμε συμπληρώματα διατροφής, γνωρίζοντας την ακριβή τους σύνθεση.
Από τη δημοσιογράφο Σίσσυ Νίκα
